Στα παλαιά χρόνια...
… οι πρώτοι κάτοικοι της Αγόριανης, σύμφωνα με το βιβλίο του Γεωργίου Αθ. Βέργαδου «Η Αγόριανη του Ταϋγέτου και η βόρεια Λακεδαίμων», ανήκαν σε μια Προελληνική φυλή, τους Μινύες.
Ο Παυσανίας αναφέρει κώμη ή τοποθεσία με το όνομα Λαπίθαιο στην περιοχή της Αγόριανης (Λαπίθης λεγόταν ο πατέρας του βασιλιά της Σπάρτης, Λάκωνα). Ίσως αυτή η πανάρχαια κώμη να είναι οι Ομηρικές Αυγειές που έλαβαν μέρος στον Τρωικό πόλεμο.
Αργότερα, στον κάμπο της Αγόριανης, ιδρύθηκε η πόλη Αιγύς που καταστράφηκε από τον βασιλιά της Σπάρτης, Αρχέλαο το 800 π.Χ.. Οι κάτοικοι της κατεστραμμένης πόλης ή οι απόγονοί τους έκτισαν την ονομαστή για τα κρασιά της, Κάρυστο.
Στην ευρύτερη περιοχή ζούσαν και εκπαιδευόντουσαν οι Σκιρίτες πολεμιστές, οι οποίοι αποτελούσαν τον Σκιρίτη Λόχο, με έμβλημα ένα λευκό γεράκι σε μαύρο φόντο. Ο Σκιρίτης Λόχος ήταν η επίλεκτη ομάδα των Αρχαίων Σπαρτιατών, η εμπροσθοφυλακή της Σπαρτιατικής φάλαγγας, σαν τις σημερινές ειδικές δυνάμεις.
Σύμφωνα με τον ιστορικό Διόδωρο τον Σικελιώτη, το σπουδαιότερο επίτευγμα του Σκιρίτη λόχου αποτέλεσε, μεταξύ άλλων, η εξολόθρευση δύο αδερφών του Ξέρξη μέσα στη βασιλική σκηνή, του Αβροκόμη του Πρεσβυτέρου και του Υπεράνθη, μία από τις νύχτες κατά τη διάρκεια της μάχης των Θερμοπυλών.
Η Κάρυστος λεηλατήθηκε από τους Επαμεινώνδα, Δημήτριο τον Πολιορκητή, Πύρρο, Αντίγονο και Φιλοποίμενα, αλλά μετά από μια ήσυχη περίοδο 600 χρόνων…
Στα νεότερα χρόνια...
…οι Γότθοι του Αλάριχου το 400 μ.Χ. περίπου φαίνεται να έδωσαν στην Κάρυστο το πιο καταστροφικό κτύπημα. «Δε γίνεται πλέον λόγος για τον Καρύστιον οίνον», γράφει στο βιβλίο του «Το χωριό μου» ο ιερέας Δημήτριος Παπαδόγιαννης.
Μετά το 750 μ.Χ. επιτράπηκε η είσοδος στους Σλάβους να μετοικήσουν στην Πελοπόννησο. Ήρθαν και στην περιοχή της Καρύστου κι έκτισαν οικισμό δίπλα στον ήδη υπάρχοντα που ίσως είχε το όνομα Κατωχώρι. Αυτοί πρέπει να έδωσαν στο χωριό την ονομασία Αγόριανη που στη γλώσσα τους σημαίνει “βραχώδης τόπος”.
Με αυτό το όνομα συναντάμε το χωριό στην απογραφή του 1700 που έκαναν οι Ενετοί. Οικογένειες: 24, Άνδρες: 46, Γυναίκες: 47.
Ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό στην ιστορία της Αγόριανης είναι η σχεδόν ολική ανανέωση του πληθυσμού της μετά το 1760-1770. Σ’ αυτήν την περίοδο οι παλιοί κάτοικοι πωλούν τις περιουσίες τους σε νέους κατοίκους από άλλα μέρη της Πελοποννήσου. Να οφειλόταν άραγε στην “κατάρα του Καλόγερου”; Να είχε αιτία τα Ορλωφικά; Να ήταν και τα δύο;
Τέλος, θεωρούμε χρέος να τονίσουμε την προσφορά του χωριού σε όλους τους αγώνες της πατρίδας μας (1821 – Βαλκανικοί πόλεμοι – Ά Παγκόσμιος πόλεμος – Μικρά Ασία – Β’ Παγκόσμιος πόλεμος).
Πρόσθετο Ιστορικό Υλικό
Τουλάχιστον 5 αγωνιστές απ’ την Αγόριανη πολέμησαν στη Μάχη του Πέτα κατά την επανάσταση του 1821.
Στην Αγόριανη δεν είχαμε μόνιμους Τούρκους κατοίκους κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας.
Εκπροσωπώντας την Αγόριανη οι: Δαμασκηνός Νικόλαος, Γεωργακούλιας Νικόλαος και Παπαγιαννόπουλος Κων/νος έστειλαν συγχαρητήρια επιστολή στον Ιωάννη Καποδίστρια για την εκλογή του ως κυβερνήτη της Ελλάδος.
Το 1933, η Αγόριανη αριθμούσε 730 κατοίκους, σύμφωνα με απογραφή εκείνου του έτους.
Συνεργείο Αρχαιολόγων, το καλοκαίρι του 1977 περιόδευσε στα χωριά Αγόριανη, Γεωργίτσι, Λογκανίκο για να μελετήσει τις περιοχές αρχαιολογικού ενδιαφέροντος. Μάλιστα, ο τότε πρόεδρος της Κοινότητας Αγόριανης διέθεσε το ποσό των 10.000 δρχ. (ο μισός προϋπολογισμός της Κοινότητας) για να μελετήσουν τα αρχαιολογικά μνημεία της Αγόριανης.
Ευχαριστούμε πολύ τον φίλο Χρήστο Θεοδωρακόπουλο από το χωριό Λογκανίκος Λακωνίας για τις πληροφορίες από το περιοδικό “Τα Λακωνικά” και τον Οδηγό Πελοποννήσου του έτους 1933.
Πρόσφατα βρέθηκε στα Γενικά Αρχεία του Κράτους εκλογικός κατάλογος του 1872. Σ’ αυτόν αναφέρεται ο ανδρικός πληθυσμός που μπορούσε εκείνη την εποχή να ψηφίσει (ονομ/νυμο, πατρώνυμο, ηλικία, επάγγελμα).
Σύντομα θα αναρτηθεί ιστορικό υλικό από τις Αρχαιολογικές Ημερίδες που πραγματοποιήθηκαν στο χωριό τα προηγούμενα χρόνια.